Error message

  • Warning: A non-numeric value encountered in element_children() (line 6738 of C:\www.parlamento.tl\includes\common.inc).
  • Warning: A non-numeric value encountered in element_children() (line 6738 of C:\www.parlamento.tl\includes\common.inc).
  • Warning: A non-numeric value encountered in element_children() (line 6738 of C:\www.parlamento.tl\includes\common.inc).

Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál partisipa iha Konferénsia Nasoins Unidas ba dalimak

Pagina Inicial»Noticia

Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál, Deputada Maria Angelina Lopes Sarmento, partisipa iha Fórum Parlamentar, Konferénsia Nasoins Unidas ba dalimak kona-ba Nasaun sira Menuz Dezenvolvimentu (Least Developed Countries –LDC), iha Doha, Qatar, iha loron 4 too 9 fulan marsu tinan 2023.

Timor-Leste nia partisipasaun iha konferénsia refere xefia husi Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, akompaña husi Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál, membru governu hanesan Ministra Negosius Estranjeirus, Ministru Finansas inklui sosiedade sivil sira.

Iha loron 4 fulan marsu 2023, programa ne’e hahú ho abertura ofisiál iha fórum parlamentar, ho prezensa Deputadu sira husi nasaun hamutuk 46 menuz dezenvolvidu. Marka mós prezensa Prezidente Uniaun Inter-Parlamentar, Deputadu Duarte Pacheco, iha fórum parlamentar LDC5, Prezidente Parlamentu Shura Qatar, Hassan Bin Abdullah Al-Ghaim, Sekretáriu Jerál ONU ba LDC, Sekretáriu Jerál UIP, Martin Chungon, Rabab Fátima, husi Bangladesh, nomeadu ba subsekretáriu-jerál no reprezentante maximu ba nasaun sira menuz dezenvolvidu, nasaun sira dezenvolve, Prezidente ba dala 77.ª Asembleia Jerál Nasoins Unidas, Csaba Korosi.

Parte dader nian iha meza redonda diskute kona-ba nasaun sira menuz dezenvolvidu iha perpetiva; dezafiu atu rezolve, oportunidade atu explora, reprezentasaun feto no joven iha parlamentu sira nasaun dezenvolvidu iha situasaun atual. No kontinua iha loraik ba meza redonda nian diskute kona-ba nasaun sira menuz dezenvolvidu no governasaun; dezafiu ba reforma institusionál, ne’ebe intervensaun ba sesaun refere husi Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál Timor-Leste, Deputada Maria Angelina Lopes Sarmento, Deputada Joven ida husi Eslovénia, Sara Zibrat no Koordenadora Rezidente Nasoins Unidas nian RDP Laos, Margrethe Sekkenes Tollefson. Diskusaun meza redonda ne’e modera husi Honorario Deputadu Parlamentu Bangladesh, Saber Chowdhury.

Iha intervensaun, Vise-Prezidente Parlamentu Nasionál hatete partisipasaun iha eventu refere hanesan provilejiu ida ba Timor-Leste, Parlamentu Nasionál hanesan orgaun soberania daruak bele fahe ideia no lisaun balun ba membru sira nasaun menuz dezenvolvidu sira. Nasaun sira menuz dezenvolvidu dala barak enfrenta dezafiu iha governasaun tantu interna no relasaun instituisaun internasaionál sira.

Dezafiu balun inklui korupsaun, frajilidade institusionál no instabilidade politika ne’ebe bele estraga esforsu ba hadia governasaun, bele mós prejudika kapasidade LDC atu enfrenta dezafiu sira. 

Relasiona ho parlamentu sira LDC, oinsá esforsu atu bele reprezenta iha grupu feto no jovens nomos grupu sira seluk, iha fatin seluk atu hakbiit nia papel atu halo supervizaun. Esperiénsia Timor-Leste atu hetan Parlamentu ida reprezentativu liu mak estabelese  medida ida quota, rezerva numeru vaga ne’ebe loos ba feto no jovens entre grupu sira sub-reprezentadu mak atualmente, Timor-Leste atinji ona taxa 40% feto iha Parlamentu no 18% jovens iha V Legislatura.

Partidu Polítiku sira tenke dezempeña papel fundamental iha promosaun ba partisipasaun grupu sira, adota asaun polítika atu insentiva indikasaun kandidatu sira. Além de papel partidu politiku sira, edukasaun eleitor sira nian no asesu ba rekursu no finansiamentu ba feto, jovens ba kapasitasaun ho objetivu atu konkore ba kargu públiku, bele ajuda aumenta sira nia reprezentativa.

Vise-Prezidente hatutan katak presija hametin komite parlamentares ho nia papel supervizaun ne’ebe foka ba asunto espesifiku sira hanesan direitu feto nian, dezenvolvimentu juventude nomos direitus umanus.

Hafoin intervensaun durante minutu 7, iha sesaun husu no hatan, nasaun membru sira aprezenta sira nia observasaun oinsá garante dezenvolvimentu sustentavel enquanto la iha paz, nasaun barak sei frajil no vulnerável tanba konflitu armado, krize humanitaria no krize seguransa, ne’ebe la garante estadu ida saudavel. Koloka mós kestaun kona-ba partisipasaun feto no jovens ne’ebe garante husi lei no konstituisaun, oinsá Parlamentu sira buka forma efikaz atu bele kombate korupsaun, kapasitasaun Deputadu sira husi nasaun sira menuz dezenvolvidu, orsamentu jerál estadu inklui lei atu iha kapasidade halo fiskalizasaun ba ezekusaun ba orsamentu. FIM

Tags: